«Улуус олоҕо» бырайыак: Тыа сиригэр сибээс, интернет уонна банкомат кыһалҕата
Ааспыт нэдиэлэҕэ «Сахамедиа» иһинэн үлэлиир «Улуус олоҕо» бырайыак чэрчитинэн, Саха информационнай агентство порталыгар «Тыа сиригэр сибээс, интернет уонна банкомат кыһалҕатын» тула кэпсэтии буолла. «Төгүрүк остуолга» СӨ сибээһин, информационнай технологиятын миниистирин солбуйааччы Прокопий Неустроев, «Ростелеком» филиала «Сахателеком» бырайыактарга үлэҕэ салаатын салайааччыта Николай Кириллов, «Россельхозбаан» Саха сиринээҕи филиалын салайааччыта Василий Тимофеев, «Алмаасэргиэнбаан» бырабылыанньатын бэрэссэдээтэлин солбуйааччы Анатолий Табунанов, «Ростелеком» филиала «Сахателеком» пресс-сэкирэтээрэ Мария Николаева, улуус хаһыаттарын эрэдээксийэлэрэ уонна «Саха сирэ» хаһыат суруналыыстара кыттыыны ыллылар. Сибээс боппуруоһа ордук кытыы сытар нэһилиэктэргэ тыын кыһалҕаҕа кубулуйда. Урут дьиэтээҕи төлөпүөнүнэн эрэ кэпсэтэр буоллахпытына, билигин суотабай сибээс, интернет баар буолла. Аны үлэһиттэр хамнастара, биэнсиэйэ харчыта банкомакка түһэр. Онон тыа сиригэр банкомат суоҕуттан олохтоохтор улуус киинигэр ыйга иккитэ-үстэ айанныылларыгар тиийэллэр. Бүлүү умнаһын улуустарыгар сибээс тупсуоҕа Билиҥҥи сайдыылаах кэмҥэ Бүлүү бөлөх улуустарын олохтоохторун сибээс хаачыстыбата долгутар. Улуус кииниттэн ыраах сытар нэһилиэктэргэ суотабайынан эрийэн тиийэр олус эрэйдээх, интернет туһунан этэ да барыллыбат. «Төгүрүк остуолга» Сунтаар, Бүлүү улууһун олохтоохторо оптическай утах хаһан тардыллыаҕын туһунан ыйыталаспыттарыгар, СӨ сибээскэ миниистирин солбуйааччы Прокопий Неустроев маннык эппиэттээтэ: – Суотабай сибээс бары оператордара «Ростелеком” хампаанньа бас билэр магистральнай ситиминэн үлэлииллэр. Биир тылынан, бу хампаанньаттан ханаал арендалаһан олороллор. Бу ситиминэн Горнай, Бүлүү, Үөһээ Бүлүү, Ньурба, Сунтаар улуустарыгар уонна Мирнэй, Ленскэй оройуоннарыгар баар суотабай оператордар туһаналлар. Бүгүҥҥү күҥҥэ бу ситим 100 бырыһыан туолан турар. Суотабай оператордар сибээстэрин кэҥэтиэхтэрин баҕарар да буоллахтарына, “Ростелеком” хампаанньа атыылыыр кыаҕа суох. «Ростелеком” бэйэтин үбүнэн инвестиционнай бырайыагы олоххо киллэрэн эрэр. Ол курдук, ИСТА гаас ситиминэн Аллараа Куранаах, Өлүөхүмэ, Ленскэй уонна Мирнэй оройуоннарын курдаан, оптоволоконнай ситими оҥоро сылдьар. Дьокуускайтан бу күһүн ситими тардыы саҕаланан Горнайга тиийдэ. Сотору оптоволоконнай ситим тиийбитин үөрүүлээх быһыыга-майгыга аһыахпыт. Бу ситим Миирнэйгэ диэри тиийдэҕинэ, Дьокуускай – Горнай – Бүлүү – Үөһээ Бүлүү – Ньурба – Сунтаар – Мирнэй радиолинейнэй ситим босхолонуоҕа. Оператордар араас ньыманан сибээс хаачыстыбатын тупсара сатыыллар. Ол курдук, МТС хампаанньа туспа спутниковай ресурсаны атыылаһан, ханаалын кэҥэппитэ. Оптоволоконнай ситим 2017 сылга Мирнэйгэ тиийдэҕинэ, салгыы ЛЭП-220 уот ситимин инфрастуруктуратын туһанан Сунтаар улууһугар аҕалыахпыт. Манна арҕаа уот ситимнэрин кытта техническэй усулуобуйаны оҥорууга үлэ барар. Иккиһинэн, Горнай улууһун Бэрдьигэстээҕиттэн Бүлүүгэ диэри оптоволоконнай ситими оҥоруу ыытыллыа. Ол аата икки өттүттэн саҕалаан, Үөһээ Бүлүүгэ эбэтэр Ньурбаҕа утарыта көрсүһүннэртээн холбуохтаахпыт. Онон бу ситим былаан быһыытынан 2018 сылга үлэҕэ киириэҕэ. Банкоматы үлэлэтиигэ сибээс оруола улахан Сбербаан, почта отделениелара сорох нэһилиэктэргэ суохтарынан, олохтоохтор хамнастарын, бэл диэтэр, кыра оҕоҕо ый ахсын төлөнөр босуобуйаны ылаары, үгүөрү үбү-харчыны, тырааныспар ороскуотун аахсыбакка айаҥҥа туруналлар. Илин эҥэр уонна киин улуустарга быһыы-майгы ортоһуор эбит буоллаҕына, хоту улуустарга биир-икки банкомат үлэлиир. «Төгүрүк остуол» кэмигэр төлөпүөнүнэн Бүлүү улууһун «Олох суола» хаһыат суруналыыһа Николай Купринов эрийэн кэлэн, банкомат ахсаанын элбэтии туһунан ыйыталаста. Онуоха, «Россельхозбаан” АУо Саха сиринээҕи филиалын дириэктэрэ Василий Тимофеев маннык иһитиннэрии оҥордо: – Ханнык баҕарар баан банкоматы уонна терминалы түбэһиэх туруорбат. Манна сүрүн оруолу сибээс ылар. Бүгүҥҥү тэрээһиҥҥэ Сибээс министиэристибэтиттэн уонна “Ростелекомтан” элбэх наадалаах иһитиннэриини иһиттибит. Биһиги офистарбыт Бүлүү бөлөх уонна киин улуустарга бааллар. Итини тэҥэ, Хаандыгаҕа, Ленскэйгэ уонна Өлүөхүмэҕэ үлэлииллэр. Хоту улуустарга, хомойуох иһин, суохтар. Экономическэй кириисиһинэн сибээстээн, бу үлэлии турар офистарбытын хайаан да хаалларар соруктаахпыт. Манна эбэн, “Алмаасэргиэнбаан” бырабылыанньатын бэрэссэдээтэлин солбуйааччы Анатолий Табунанов маннык эттэ: – Биһиги үлэбит Сибээс министиэристибэтин уонна “Ростелеком” үлэлэриттэн улахан тутулуктаах. Билиҥҥи информация үйэтигэр сибээс канааллара улахан оруоллаахтар. Ханна үчүгэй сибээс баар сиригэр баан онно эрэ тиийэн үлэлиир кыахтаах. Бэлэм канаалга эрэ олорсобут. Бу ханнык баҕарар бааҥҥа сыһыаннаах. Харчы “сүүрүгэ” ити сибээс ханаалларынан эрэ барар. Биһиги СӨ бырабыыталыстыбатын стратегическай былаана олоххо киирэригэр улаханнык эрэнэбит. Бу чэрчитинэн, аны икки-үс сылынан өрөспүүбүлүкэ сибээһэ лаппа тупсаары турар. Дьэ бу сайдыыны кытта бааннар үлэлэрэ ыкса сибээстээх, ыкса тутулуктаах. Бүгүн өрөспүүбүлүкэ үрдүнэн 13 улууска филиалларбыт үлэлииллэр. Былырыын ахсынньыга Нам улууһугар филиалы аспыппыт. Быйыл кулун тутарга Өймөкөөн улууһун Уус Ньара бөһүөлэгэр филиалы аһан үлэлэтээри сылдьабыт. Дьокуускай куоракка 85, улуустарга 81 банкоматтардаахпыт. Көрөрбүт курдук, аҥара улуустарга баар. Аны туран, улуус эрэ кииннэригэр буолбатах, элбэх нэһилиэнньэлээх бөһүөлэктэргэ эмиэ үлэлэтэбит. Банкоматы туруорарга сүрүн ирдэбилинэн үчүгэй сибээс баар буолуохтаах. Иккиһинэн, банкомакка харчыны угууга суол-иис баара ирдэнэр, ол эбэтэр саас, сайын сырыы тохтуо суохтаах. Үсүһүнэн, килийиэн баар буолуохтаах. Сунтаардар, Ньурбалар хааччаҕа суох интернетинэн туһаналлар Сунтаар сэлиэнньэтин олохтооҕо Алина Назарова соторутааҕыта «Ростелекомҥа» хааччаҕа суох интернетинэн туһаныы тарыыбыгар холботторбутун туһунан этэн туран, чугас олорор ыаллара 10-тан тахса тыһ. солкуобайы төлөөбүттэрин туһунан кэпсээбитигэр, «Ростелеком» филиала «Сахателеком» бырайыактарга үлэҕэ салаатын салайааччыта Николай Кириллов: – Ахсынньыга биһиги хампаанньабыт Бүлүү умнаһынан олорор улуустарга интернетинэн туһаныыга хааччаҕа суох тарыыбы киллэрбитэ. Ол иһигэр Бэрдьигэстээххэ. Хааччаҕа суох тарыыбынан туһаныы сыаната биир. Тус туһунан буолбат. Онлайн киинэни көрүөххэ, муусуканы истиэхтэрин сөп. Урут холбоммут дьон тарыыба атын. Онон билигин хааччаҕа суох интернеккэ холботторуохтарын сөп. Тарыыбы уларытыыга эбии харчы төлөммөт. Буор-босхо. Билигин Сунтаар, Ньурба, Үөһээ Бүлүү, Бүлүү, Бэрдьигэстээх олохтоохторо күргүөмүнэн хааччаҕа суох тарыыпка холбонон эрэллэр.